เมื่อนาซาปฏิบัติภารกิจ “เพเรกริน” ส่งยานไปลงจอดบนดวงจันทร์ครั้งแรกในรอบ 50 ปีเมื่อต้นเดือน ม.ค. 2024 มันได้สร้างความไม่พอใจให้กับชาวอเมริกันพื้นเมืองบางกลุ่ม เช่น ชาวนาวาโฮ เพราะยานดังกล่าวได้บรรทุกบางสิ่งบางอย่างไปด้วย
หนึ่งในสิ่งที่ยานลงจอดเพเรกรินบรรทุกขึ้นไปและกลายเป็นประเด็นขึ้นมาคือ “เถ้าอัฐิมนุษย์” รวมถึงขอัฐิของนักเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ชื่อดัง อาเธอร์ ซี. คลาร์ก นอกจากนี้ ด้วยความร่วมมือทางการค้า นาซายังอนุญาตให้ลูกค้าสามารถจ่ายเงินเพื่อส่งอัฐิไปยังดวงจันทร์ได้
นาซาปิดฉากภารกิจ “Ingenuity” เฮลิคอปเตอร์จิ๋วสำรวจดาวอังคาร
กล้อง “เจมส์ เว็บบ์” เผยภาพ “เนบิวลา N79” โรงงานผลิตดาวฤกษ์
ยานสำรวจนาซาเตรียมเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุดในประวัติศาสตร์
เมื่อการสำรวจอวกาศกำลังกลายเป็นธุรกิจเชิงพาณิชย์มากขึ้น คุณสามารถส่งสิ่งที่ต้องการไปยังดวงจันทร์ได้แล้ว ไม่เว้นแม้แต่เถ้าอัฐิ แต่นั่นเป็นเรื่องโอเคจริง ๆ หรือ ทั้งในทางจริยธรรมและกฎหมาย?
ทั้งนี้ การส่งเถ้าอัฐิขึ้นสู่อวกาศไม่ใช่เรื่องใหม่ขนาดนั้น เพราะมีบริษัทอเมริกัน 2 แห่งทำธุรกิจบริการนี้ด้วยราคาเริ่มต้นเพียงไม่กี่พันดอลลาร์ คือ เซเลสทิส (Celestis) และอีลิเซียมสเปซ (Elysium Space) ซึ่งจะพาเถ้าอัฐิไปทัวร์อวกาศด้วยกัน
แต่หากต้องการจะฝังหรือโปรยอัฐิไว้บนดวงจันทร์ ก็สามารถทำได้เช่นกัน แต่ราคาจะแรงขึ้นมาหน่อย อยู่ที่ประมาณ 13,000 ดอลลาร์สหรัฐ (ราว 460,000 บาท)
ทางฝั่งของนาซาเองนั้น ให้คำมั่นที่จะปรึกษาหารือเกี่ยวกับอนาคตของเรื่องนี้ภายหลังเสียงมีเพียงวิพากษ์วิจารณ์จากชนพื้นเมือง แต่เมื่อ 20 ปีที่แล้ว นาซาเคยนำอัฐิของ ยูจีน ชูเมกเกอร์ บางส่วนไปยังดวงจันทร์มาแล้ว ด้วยยานสำรวจ Lunar Prospector
เช่นเดียวกับวัฒนธรรมพื้นเมืองอื่น ๆ ชนเผ่านาวาโฮถือว่าดวงจันทร์เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และคัดค้านการใช้ดวงจันทร์เป็นสถานที่รำลึกหรือฝังอัฐิคนตาย
อย่างไรก็ตาม นาซากล่าวในการแถลงข่าวว่า พวกเขาไม่สามารถควบคุมสิ่งที่อยู่บนยานเพเรกรินได้ โดยเน้นย้ำถึงช่องว่างทางกฎหมายระหว่างองค์กรการค้าและกฎหมายอวกาศระหว่างประเทศ
ในโลกปัจจุบันที่อุตสาหกรรมอวกาศกำลังแปรรูปอย่างรวดเร็ว เรื่องของจริยธรรมและกฎหมายอวกาศก็ลึกซึ้งและซับซ้อนยิ่งขึ้น
ก่อนหน้านี้ สนธิสัญญาอวกาศ (OST) ประกาศให้ “อวกาศเป็นพื้นที่ของมนุษยชาติทั้งมวล” พร้อมทั้งห้ามการจัดสรรพื้นที่ในระดับชาติ อย่างไรก็ตาม กฎหมายนี้ไม่สามารถจำกัดหรือจัดการกับสิ่งที่บริษัทเอกชนและบุคคลทั่วไปสามารถทำได้คำพูดจาก สล็อตเว็บตรง
สนธิสัญญาอาร์เทมิสเมื่อเร็ว ๆ นี้ ซึ่งลงนามโดย 32 ประเทศ ขยายการคุ้มครองไปยังสถานที่บนดวงจันทร์ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ แต่การคุ้มครองเหล่านี้มีผลกับรัฐบาลเท่านั้น ไม่ใช่ภารกิจเชิงพาณิชย์ รวมถึงไม่ได้มีการกำหนดชัดเจนด้วยว่า ใครที่จะสามารถมอบสิทธิ์ในการฝังอัฐิบนดวงจันทร์ได้ และอาจรวมถึงบนวัตถุอื่น ๆ ในอวกาศในอนาคต
แต่หลายประเทศก็มีกฎหมายอวกาศซึ่งรวมถึงเหตุในการปฏิเสธรายการบรรทุกสิ่งของที่ไม่เป็นผลประโยชน์ของประเทศ เช่น อินโดนีเซีย และนิวซีแลนด์
เห็นได้ชัดว่าประเทศต่าง ๆ ที่ไม่มีการพิจารณาดังกล่าว รวมถึงออสเตรเลียและสหรัฐอเมริกา อาจจำเป็นต้องพิจารณาขยายกฎหมายให้ครอบคลุมเรื่องเกี่ยวกับการขนส่งหรือฝังอัฐินี้
ที่ผ่านมา มีบางภารกิจหรือนักบินอวกาศบางคน ได้ทิ้งของบางอย่างไว้บนดวงจันทร์เพื่อเป็นที่ระลึกและในความหมายเชิงคุณค่า ตัวอย่างเช่น นักบินอวกาศอพอลโลได้ทิ้งของที่ระลึกอย่างเป็นทางการ เช่น ชาร์ลส ดยุก ที่ขึ้นไปดวงจันทร์ในภารกิจอะพอลโล 16 ที่ทิ้งรูปถ่ายครอบครัวไว้บนนั้น
อย่างไรก็ตาม การส่งเศษผมหรือเถ้าอัฐิไปยังดวงจันทร์อาจไม่ถือว่ามีความสำคัญทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ขนาดนั้น ดังนั้น เราจึงอาจต้องหาวิธีวางเส้นแบ่งหลักเกณฑ์เกี่ยวกับกิจกรรมต่าง ๆ ในอวกาศที่ชัดเจนกว่านี้
หากยังเคลียร์เรื่องนี้ได้ไม่ชัดเจน ก็แทบจะไม่ต้องพูดถึงการค้าที่เกี่ยวกับอวกาศในอนาคต เช่น การขุดดาวเคราะห์น้อย และการตั้งอาณานิคมในอวกาศ ซึ่งหากตกลงกันไม่ชัดเจน ก็น่ากลัวว่าจะนำไปสู่ความขัดแย้งครั้งใหม่ของมนุษยชาติหรือไม่
เรียบเรียงจาก Live Science